|
İzmir mutfağı denince önce deniz ürünleri geliyor akla. Sonra çeşit çeşit otlar. Halis zeytinyağı. Anadolu bir ot cennetidir adeta. Hemen her ile özgü değişik otlarla karşılaşırsınız gezdiğinizde. Ancak, Ege Bölgesi kadar zenginlik göstermez hiçbiri de. Sarmaşık, ebegümeci, ısırgan, cibez, stifno, turpotu, ısırgan, kenger, hindibağ, şevket-i bostan, gelincik, labada, kuşotu, sinirotu, helvacık, radika, denizbörülcesi, kuşkonmaz, arapsaçı, su teresi İzmir ve kıyı Ege'de en çok tüketilen otlar arasında. Yemeklerin sırrına gelince; otlar mümkün olduğunca az haşlanıp yeşil kalmalı, limon suyu ve sızma asidi 0.5'ten az olan bir zeytinyağı ile tatlandırılmalı. İzmir mutfağında neredeyse iki bin beş yüz yıldır zeytinyağı kullanılıyor. Bunun en önemli kanıtı, Urla'daki Klazomenai İyon antik kentinde bulunan ve dünyadaki zeytinyağı fabrikalarının en eski örneği olan 'Zeytinyağı İşliği'. İzmir'in akciğeri olarak bilinen bu güzel ilçe zeytinliklerle bezelidir.
Giritlilerden İzmir mutfağına giren epeyce yemek var: Kabak, börülce, semizotu, radika ve arapsaçı ile yapılan kipohorta (zeytinyağlı bir yemek); gelincik otu, ısırgan ve tere ile yapılan gelincik böreği, kuzu etli şevket-i bostan, trança çorbası, dalgan (ısırgan) salatası, Girit pilavı, mantarlı karides güveç, kabak pabucaki, kalamar dolma, zeytinyağlı turpotu ve midyeli pilav. Boşnaklar, Arnavutlar, Levanten ve Yahudilerin de önemli katkıları olmuş yöre mutfağına. Selanikliler İzmirde özellikle paça-çorba kültürünü yaygınlaştırmış.
İşte Meşhur İzmir Yemekleri ve Tarifleri
BOYOZ
 |
Boyoz, İzmir'e özgü ve İzmir damak tadı ile özdeşleşmiş, Türkiye'nin başka yerlerinde, çoğu kez, ya sadece ismi bilinen ya da ismi bile bilinmeyen,yağlı un da denen özgün bir hamurişidir. Başka yerde bulunmadığı veya hakikisi yapılmadığı için, boyozun gurbetteki İzmirliler için özel bir anlamı vardır. |
Boyozu İzmir mutfağında 1492 sonrasında İspanya'dan kovularak İzmir'e yerleşen Sefarad Yahudi toplumunun kazandırdığı konusunda bütün kaynaklar hemfikirdir. Yine İspanyol kültürünün uzantıları olan Arjantin, Şili, Peru, Meksika gibi ülkelerde de, özellikle Sefarad kökenli nüfus grupları arasında ve özellikle peynirli ve ıspanaklı türleri sıklıkla hazırlanmakla ve beğeni ile tüketilmektedir.
Boyozun ilk çıkışını atık hamur malzemesinin değerlendirilmesine bağlayan kaynaklar bulunmaktadır. Boyoz ismi de, neredeyse kesin surette, İspanyolca "bollos" (bohça) kelimesinden türemiştir. İzmir dışında hiçbir şehirde ticari olarak piyasaya sunulmadığından İzmir'in böreği olmuştur. Rivayete göre, İzmir'de boyozun en iyisini Boyozcu Avram Usta yapmış, o öldükten sonra İzmir'de boyozlar "Avram Usta'nın boyozu" adı altında satılmıştır. Avram Usta'nın devrettiği geleneği günümüzde Alsancak Dostlar Fırını'nın sahibi Halim Usta ve başka ustalar yaşatmaktadır.
Halim Usta'nın tarifine göre, öncelikle hamur yoğrulup top şeklinde 2-3 saat tavada dinlendirilir. Daha sonra elle tabak genişliğinde açılıp bir süre daha dinlendirilen hamur, daha sonra yine elle sallanır ve tekrar açılır ve rulo yapılıp 1-2 saat daha dinlendirilir. Kulak memesi kıvamında kopma noktasına geldiğinde tavalara sıralanır ve küçük toplar halinde kesilerek yarım saat ile bir saat arasında nebati yağ içinde bekletilir. Çok yüksek ateşte tepsi ile fırınlanmadan önce kat kat, ipince açılmış olan milföy yufkanın arasına içlik malzemesi (peynir, ıspanak vs.) de konulabilirse de, hakiki boyoz sade olur. Hamurun özelliği un, çiçek yağı ve tahin karışımı ve tuzlu olmasıdır.
KUMRU
 |
Karıştırma kabının içine unu alın. mayayı,tuzu ve tozşekeri ekleyip karıştırın. daha sonra sütü, sıvıyağı ve alabildiği kadar suyu ekleyip yumuşak kıvamda bir hamur hazırlayın. hamurlara kumru şekli verip üzerine su sürerek susama bolca bulayın. bu şekilde 40 derecelik fırında 10 dakika mayalandırın. daha sonra çıkartıp 180 derecelik fırına koyarak pişirin. ilk sıcaklığı çıktıktan sonra üzerini kesin. ızgarada pişirdiğiniz sucuk ve salamları biberleri içine yerleştirin. kaşar peyniri dilimleri ve domates dilimleri ile zenginleştirebilirsiniz. yemeye doyulmaz sandviçler. |
REVANİ
İzmirlilerin çok sevdiği hafif bir tatlıdır. Temel olarak yoğurt ve irmikten yapılır işte tarifi: 3 yumurta 5 fincan şeker 7 fincan un 1 bardak yoğurt bir su bardağı irmik 1 kabartma tozu 1 çay kaşığı kabartma tozu şerbeti için 1kg şekerden kalanına üstünü örtecek kadar su yarım limon fırını ısıtıp yumurta şeker yoğurt irmiği sırayla karıştırın kabartma tozunu ve karbonatı ekleyin orta boy tepsiye dökün fırında üstü kızarıncaya kadar pişirin çıkarınca dilimleyin ılık şerbeti yavaş yavaş üstüne dökün.
ŞEVKETİ BOSTAN
1 kg şevketi bostan 0.5 kg yağlı kuzu eti soğan yağ tuz yumurta limon ege pazarlarında bulunan bu sebze çok faydalıdır yağda soğanı eti kavurup şevketibostanları içine atın kavrulunca 1 çay bardağı su ilave edip suyunu çakinceye kadar ateşte bırakın suyunu çekince terbiyesini yavaş yavaş dökün.
LOKMA
 |
İzmir'in lokması ünlüdür. Mayalı hamurun kızgın yağa atılıp, çıkarıldığında üzerine şekerli şurup dökülen bu tatlıyı iyi yapan yerlerin önünde kuyruklar oluşur. Hazırlanışı: Karıştırma kabına 2 su bardağı unu alın. Üzerine toz şekeri alın. Başka bir yerde yaş mayayı,su ile eritin. Unun ortasını havuz şeklinde açın.Ortasına eritilmiş mayayı,sütü alıp karıştırın. Daha sonra eritilmiş tereyağını ve kar haline getirilmiş yumurta akını da ekleyerek yumuşak bir hamur elde edin.Tavaya sıvıyağı alın. hamurdan kaşık yardımıyla alıp kızartın. Şerbeti için ise 4 su bardağı toz şeker ile 2.5 su bardağı suyu kaynatın ve soğutun. Lokmaları soğumuş şerbetin içine atıp birkaç dakika karıştırdıktan sonra servis tabağına alarak sıcak olarak servis edin. |
TARHANA ÇORBASI
 |
Yaz mevsiminin sonuna doğru un, yoğurt, bol domates, kırmızı biber, İzmir' e özgü yabani otlar önce kazanlarda pişirilir, daha sonra ekşimeye bırakılır, kurutulur, el ile ovularak, un haline getirilen tarhanalar, iyice kurutulup, kışa saklanır.Soğuk kış günlerinde et suyu ile pişirilip, kızarmış ekmekle sıcak sıcak servis yapılır.Tarhana çok lezzetli, besin değeri yüksek yöresel bir çorbadır. |
KEŞKEK
 |
Özellikle düğün ve bayram yemeği olarak bilinir.Taş dibeklerde döğülerek kabuğu çıkarılmış yumuşak buğdayın, koyun etiyle büyük kazanlarda ve bol odun ateşinde iyice pişirilmesiyle oluşan keşkek, düğünlerde misafirlere ikram edilir.Kalaylı bakır sahanlarda ikram edilen keşkeğin üstüne salçalı ve kırmızı biberli tereyağı dökmekte adettir. |
ZEYTİNYAĞLI RADİKA (4 kişilik)
 |
Malzemesi: 1 kg radika 1 kâse süzme yoğurt Tuz
Sos malzemesi: 1 çay bardağı zeytinyağı 1 limon suyu 3-4 diş sarmısak Tuz
Hazırlanışı: Radikayı temizleyip iyice yıkayın ve süzün. Kaynayan tuzlu suya kaynamayı gidermeyecek şekilde azar azar atın. 5-6 dakika haşlayıp kevgirle servis tabağına alın. Haşlama suyundan üzerine biraz gezdirin. Ilınınca zeytinyağı, limon suyu, tuz ve ezilmiş sarmısakla hazırladığınız sosu üzerine gezdirin. 5 dakika bekletip yoğurtla birlikte servis yapın. |
SÜTLÜ BALIK (4 kişilik)
Malzemesi: 1 kg lagos fileto 10 adet mantar 15 adet ayıklanmış midye 50 g kaşarpeyniri 40 g tereyağı 1 defne yaprağı, 2 dal dereotu, tuz Beşamel
sos malzemesi: 2.5 su bardağı sıcak süt 2 çorba kaşığı un 2 yumurta sarısı 40 g tereyağı, tuz
Hazırlanışı: Balık etini yıkayıp bir kaba alın. Üzerini kapatacak kadar su, tuz ve defne yaprağı ekleyip haşlayın. Beşamel sos için tereyağını bir tavada hafif kızdırın. Unu ilave edip fazla kararmayacak şekilde karıştırarak kavurun. Yumurta sarılarını çırpın. Sıcak sütle birlikte una ilave edip hızlıca karıştırın. Tuz serpip yine karıştırın. Haşlanmış balık etini fırın tepsisine alın. Üzerini beşamel sosla kaplayın. Kaşarpeynirini rendeleyip üzerine yayın. Mantarları temizleyip dilimleyin. Midye ve mantarları ekleyip tereyağını küçük parçalar halinde serpiştirin. Sıcak fırında pişirin. Dereotu yapraklarıyla süsleyip servis yapın.
KABAK PABUCAKİ (4 kişilik)
Malzemesi: 1 kg kabak 150 g kaşarpeyniri 200 g beyazpeynir 1 yumurta sarısı Yarım demet maydanoz Yarım demet dereotu 4-5 dal taze nane 1 havuç 1 tatlı kaşığı un 1 tatlı kaşığı tereyağı, tuz Beşamel
sos malzemesi: 2.5 su bardağı sıcak süt 2 çorba kaşığı un 1 yumurta sarısı 40 g tereyağı, tuz
Hazırlanışı: Kabakları uzunlamasına ikiye kesin. Kaynar suda hafif haşlayıp soğuk suya alın. Süzüp çekirdekli kısımlarını kabak oyacağıyla temizleyin ve fırın tepsisine dizin. Beyazpeyniri çatalla ezin. Kaşarpeynirini rendeleyin. Kaşarpeynirin birazını ayırıp kalan kaşar, beyazpeynir, bir yumurta sarısı; kıyılmış maydanoz, dereotu ve naneyi bir kapta harmanlayın. Karışımı kabakların ortasına paylaştırın. Beşamel sos için tereyağını bir tavada hafif kızdırın. Unu ilave edip fazla kararmayacak şekilde karıştırarak kavurun. Yumurta sarısını çırpın. Sıcak sütle birlikte una ilave edip hızlıca karıştırın. Tuz serpip tekrar karıştırın. Sosu kabakların üstüne paylaştırıp rendelenmiş kaşarpeynirini serpin.
Kabakların yarısına gelecek şekilde su ekleyin. Kızgın fırında üzeri kızarıncaya kadar pişirin. Havucu temizleyip rendeleyin. Tereyağını hafif kızdırıp unla birlikte soteleyin. Kabakları servis tabağına alın. Sotelenmiş havuç ve kıyılmış dereotu ile servis yapın.
SAKIZLI UN KURABİYESİ 4-6 kişilik
Malzemesi: Aldığı kadar un (Yaklaşık 500 g) 2 su bardağı zeytinyağı 2 su bardağı pudraşekeri 1 tatlı kaşığı karbonat 1 paket damlasakızı, tane karanfil
Hazırlanışı: Damlasakızını havanda ezin. Zeytinyağı ve pudraşekerini tahta kaşıkla bir kapta iyice karıştırın. Una karbonatı ekleyip harmanlayın. Sakızla birlikte karışıma ekleyip yoğurun. Hamurdan parçalar koparıp elinizle yuvarlayın. Üzerlerine hafif bastırıp yağlanmış fırın tepsisine dizin. Her birinin üstüne karanfil tanesi yerleştirin. Önceden ısıtılmış, 170 dereceye ayarlı fırında hafif pembeleşinceye kadar pişirin. Kurabiyeleri servis tabağına alın. Pudraşekeri serpip ılık olarak servis yapın.
ZERDE
Keşkek gibi özel günlerin yemeğidir.Tatlı olarak sofraya en son getirilir.Nişasta, pirinç ve şekerden yapılıp, üzerine tarçın ilave edilir.
SURA
Özellikle Kurban Bayramından sonra yapılan bir yemektir.Kurban etinin kaburga kemiklerinin bulunduğu bölüm kesilerek, büyük et parçası çıkarılır.Kaburga kemikleriyle et kısmının arası tuz ve baharatla oğulduktan sonra, iç pilavla doldurulur. Doldurulan kısmın etrafı pişerken pirinçler dağılıp dökülmesin diye yorgan iğnesiyle dikilir.Kuzu tenceresi denilen büyük bakır tencerede pişirilir.Daha sonra bir tepsiye alınarak, üzeri salçala tereyağ ile yağlandıktan sonra, fırına sürülür.Pembeleşinceye kadar kızartılır.Sıcak olarak servis yapılır.
İZMİR KÖFTESİ
 |
Et iyice döğüldükten sonra soğan suyu, tuz , karabiber ve diğer baharatlar, ekmek içi ve yumurta ile yoğrulur.Köfte şekil verilerek, yağda kızartılır.Üzerine domates konularak pişirilir.Sıcak servis yapılır. |
PAPAZ YAHNİSİ
Dana eti doğranarak toprak bir tencereye konur.İçine soğan, sekiz-on tane bütün sarmısak, tuz, biber, kimyon ve sirke ilave edilir.Hiç su konulmadan tencerenin kapağı buhar çıkmayacak şekilde sıkıca kapatılarak, pişirilir.
PİRİNÇLİ DOMATES ÇORBA
Domates rendelenir, tereyağında biraz pişirilir.Birkaç domatese bir çorba kaşığı tereyağ yeterlidir.Et suyunu koyup, kaynattıktan sonra, içine biraz tuz atıp, pirinç salınır.Fındık büyüklüğündeki köfteler, tepsiye serpilen una bulanır, daha sonra kaynayan pirinç suyunun içine salınır ve pişirilir.
KOL BÖREĞİ
Alt üst böreği hamuru ile olur.İstenildiği kadar beze tutulur.Açılır ikiye katlanır, peynirli veya kıymalı iç konur.İzmir' de genellikle ıspanaklı yapılır.Ispanak kavrulursa ağır olur.Temiz yıkanıp, doğranan ıspanaklara ince doğranan bir soğan, tuz, karabiber karıştırılıp, böreğin içine katılır, rulo şeklinde sarılır.Sonra tepsiye sıralanıp, kesilir.Üzerine bol zeytinyağı sürülüp, fırına verilir.Pişince üzerine tepsi kapatılır.
GERDAN TATLISI
Kurban Bayramlarında özellikle kurban etinden yapılan baharatlı bir et tatlısıdır.Kurbanın boyun kısmı önce çok az bir tuzla haşlanır.Sonra pişmiş et lifleri didiklenerek, kemiklerden ayrılır.Üzerine et suyu, şeker, tarçın, karanfil gibi baharatlar atılarak, ağdalı bir hal alıncaya kadar pişirilir.Pişmeden biraz önce içine kayısı ve kara erik kurusu ile kavrulmuş badem veya çam fıstığı ilave edilir, yemek üzerine sıcak olarak yenir.
ZEYTİNYAĞLI TAZE FASULYE
Ince doğranmış bir adet kuru soğan yarım su bardağı kadar zeytinyağında biraz öldürülür, üzerine ayıklanmış doğranmış taze fasulyeler ilave edilir, biraz kavrulur, üzerine bolca rendelenmiş domates, tuz, biraz şeker ilave edilir.Daha sonra yeteri kadar sıcak su ilave edilip, kısık ateşte pişirilir.Tencerede soğutulup, servis yapılır.
TELKADAYIF
Türkiye' nin hemen her yöresinde çok lezzetli yapılan besin değeri çok yüksek olan telkadayıf İzmir' de de çok sevilen tatlıların başında gelir.Eritilmiş margarin ve tereyağı karışımı telkadayıflara iyice yedirilir.Yağlanmış tepsiye serilir, üzerine bolca dövülmüş ceviz dökülür, tekrar yağlanmış kadayıf serpilip, bastırılır.Orta hararetli fırında pembe renkli pişirilir.Biraz ılıyınca üzerine soğuk şurup dökülür.Arzu edilirse, üzerine bir parça kaymak koyup, servis yapılır.
KAYMAKLI DONDURMA
Yazları çok sıcak olan İzmir' de güneş körfezde batarken, dondurma yemek bir alışkanlıktır.İzmir' in kaymaklı dondurması nefis lezzetiyle hem serinlik hem de sıcak nedeniyle gün boyunca vücudun harcadığı enerjiyi geri verir.Süt, şeker, ve salep bir tencerede pişirilip, kavrularak, soğutulur.Buzdolabının buzluğunda ve ara sıra karıştırarak, iyice donması sağlanır, fıstıklarla süslenerek, servis yapılır.
Kaynakça:
http://yesilcaylilar.com/forum/archive/index.php/t-1767.html
http://www.izmir.gen.tr
http://oktayusta.blogcu.com/8978261/
http://oktayusta.blogcu.com/9480441/
Wikipedia
|